Longembolie nooit onderschatten

Longembolie is een aandoening die je niet moet onderschatten. In sommige gevallen mag je een longembolie zonder meer als gevaarlijk beschouwen. Omdat er sprake is van een verstopping van een slagader in de long, kan dit van invloed zijn op de werking van het hart. Een longembolie kan daarom ook dodelijk zijn.

Bloedprop in de longen

Longembolie is nauw verwant aan trombose. Bij deze aandoening schiet er namelijk via de bloedbanen een bloedprop richting de longen. Daar aangekomen, nestelt het zich in een of meerdere bloedvaten. Door deze blokkade krijg je minder lucht binnen en kan er dus ook minder zuurstof naar het bloed. Ademhalen gaat daarom vaak een stuk moeilijker en je kunt het er flink benauwd door hebben. Toch blijkt longembolie niet altijd direct herkenbaar. Het komt ook wel voor dat een longembolie pas bij toeval tijdens een routinecontrole wordt ontdekt. In dit artikel bespreken we alle ins en outs van longembolie en besteden we aandacht aan de relatie met trombose en andere kwalen zoals hoge bloeddruk in de longen.

In dit artikel geven we antwoord op de volgende vragen:

• Wat is een longembolie?
• Wat is de relatie tussen longembolie en trombose?
• Hoe werken hart en longen samen?
• Wat zijn de symptomen van longembolie?
• Hoe verloopt bij longembolie de behandeling?
• Longembolie wat zijn de gevolgen?
• Wat is de relatie met andere(long)ziekten?
• Is een longembolie gevaarlijk?
• Wanneer is een longembolie dodelijk?

Het hart en de longen de motoren van je lichaam

Voordat we uitgebreid ingaan op alles wat te maken heeft met longembolie, kijken we eerst even hoe onze longen nu precies functioneren en hoe belangrijk de samenwerking is met het hart.

Bloedtransport

Bloed stroomt continu door ons lichaam. Dat is mogelijk dankzij het hart dat het bloed onophoudelijk rondpompt. Daarbij krijgt het hulp van de bloedvaten. De drie-eenheid hart, vaten en bloed vormen samen het transportbedrijf dat alle noodzakelijke onderdelen zoals zuurstof en voedingstoffen, maar ook de cellen die ziekteverwekkers te lijf gaan, op zijn bestemming brengt. Daarnaast acteren zij ook als vuilnisbedrijf dat ervoor zorgt dat er het een en ander aan afvalstoffen wordt opgeruimd. Toch kan dit transportbedrijf alleen maar functioneren wanneer zij de beschikking hebben over de nodige brandstoffen. Zonder zuurstof zou er weinig te beginnen zijn.

Longen zorgen voor zuurstof

Gelukkig hebben we daar de longen voor. Door te ademen, krijgen we zuurstof binnen. Die zuurstof wordt vervolgens via de bronchiën getransporteerd naar de longblaasjes. Deze longblaasjes zorgen er dan weer voor dat de zuurstof in het bloed komt. Iedere keer als er weer een vracht zuurstof het bloed binnenkomt, gaat het transportbedrijf aan de slag. Het zuurstofrijke bloed wordt dankzij het pompende hart naar alle cellen in het lichaam getransporteerd. Dat komt goed van pas, want de cellen gebruiken die zuurstof om energie te verkrijgen uit de voedingsstoffen in het bloed. Net als iedere andere harde werker hebben zij die energie nodig om te kunnen functioneren. Ondertussen wordt bij iedere nieuwe lading zuurstof tegelijkertijd een berg afvalstoffen (koolstofdioxide) achtergelaten. Die kooldioxide is afkomstig van de werkende cellen en wordt via het bloed afgegeven aan de longblaasjes. De longen zorgen er vervolgens voor dat we die afvalstoffen uitademen. Opgeruimd staat netjes, zullen we maar zeggen.

Vernauwing van de bloedvaten

Zolang het bloed goed doorstroomt en er geen sprake is van klontervorming, verloopt alles volgens plan. Wanneer dat echter niet het geval is en bloedvaten zich gaan vernauwen, kan dat leiden tot ernstige problemen. Vaak moet je hierbij de oorzaak zoeken in een ophoping van cholesterol dat aan de wanden van de bloedvaten blijft kleven. De meesten zullen inmiddels wel weten wat de gevolgen kunnen zijn wanneer zoiets gebeurd in de kransslagaders bij het hart. Het verhoogt de kans op een hartinfarct. Het hart kan echter ook op andere manier last ondervinden van blokkades in de bloedvaten.

Trombose leidt tot longembolie

Bloedvaten kunnen namelijk ook op een andere manier verstopt raken, bijvoorbeeld door een bloedpropje. Wanneer ons lichaam normaal functioneert, doet het zijn uiterste best om bij een verwonding zoveel mogelijk bloedverlies te voorkomen. Dat gebeurt door middel van bloedstolling. Het wondje gaat dankzij de stolling vanzelf weer dicht. Het komt echter ook wel eens voor dat er bloedstolling optreedt zonder dat er sprake is van een bloeding. Zo ontstaat in dat geval dus spontaan een bloedprop. Dit verschijnsel noemen we trombose. Dit kan nare gevolgen hebben. Doordat er bloedstolling plaatsvindt in een bloedvat, ader of slagader raakt deze voor een deel of soms zelfs helemaal afgesloten. De bloedstolling komt in de meeste gevallen voor in de aderen van het been. De stolling blijft echter niet altijd op dezelfde plek zitten waar het is ontstaan. Soms schiet het los en komt het in de bloedbaan terecht om vervolgens pas ergens verderop in de bloedsomloop tot stilstand te komen.

Embolie betekenis

Een losgeschoten bloedprop die zich naar elders verplaatst noemen we embolie die zijn betekenis ontleent aan een ‘vreemd’ voorwerp embolus dat is meegevoerd door het bloed. In de meeste gevallen gaat het om een deel van een bloedstolsel thrombus dat is gaan zwerven door de bloedbaan en daar zorgt voor een hele of gedeeltelijke verstopping.

Wat is een longembolie?

Zo zijn we aanbeland bij het verschijnsel longembolie dat verreweg de meest voorkomende soort embolie is. Een bloedstolsel dat losschiet, komt namelijk normaal gesproken altijd in de longen terecht. Wanneer vervolgens een bloedvat naar of in de longen verstopt raakt, noemen we dit een longembolie. Dit heeft dus gevolgen voor de zojuist beschreven cyclus van ademen, zuurstof afleveren aan het bloed en afvalstoffen uitademen. Als gevolg van een longembolie komt er dus minder zuurstof in het bloed terecht. Dit leidt tot longembolie klachten als benauwdheid, hoesten of pijn op de borst.

Longembolie oorzaken

Bij longembolie moeten de oorzaken dus altijd elders in het lichaam worden gezocht. Vaak is een bloedprop die een ader in de longen blokkeert de oorzaak van een longembolie. Hoe ernstig de gevolgen zijn, is een beetje afhankelijk van waar de bloedprop zich nestelt. Vooral wanneer een stolsel al aan het begin van de longslagader blijft hangen (in plaats van verderop in een van de vertakkingen), wordt de toevoer van bloed naar de rest van de longen ernstig belemmerd. Naast een bloedprop kan ook een vetpropje (uit het bot) of een luchtbel (veroorzaakt door een injectie) debet zijn aan de verstopping. In dat geval wordt er ook wel gesproken van een vetembolie of luchtembolie.

Wanneer loop je meer risico op een longembolie?

Laten we een aantal risicofactoren even kort op een rij zetten:

• De kans op een longembolie neemt toe naarmate je ouder wordt
• Mensen die weinig bewegen, lopen meer risico
• Dit geldt ook voor personen met overgewicht, hoge bloeddruk en / of een te hoog cholesterolgehalte
• Roken is in meerder opzichten slecht voor de longen en verhoogt dus ook de kans op longembolie
• Wanneer je een longziekte hebt. Ook hartziekten, diabetes of kanker verhogen de kans op longembolie
• Een buikoperatie leidt soms ook tot een longembolie
• Dit geldt ook voor een been- heup of bekkenbreuk
• Erfelijkheid kan ook een rol spelen

Longembolie wat zijn de klachten?

Wanneer je een longembolie hebt, gaat dit meestal gepaard met klachten als een benauwd gevoel, pijn op de borst, een verhoogde hartslag, kortademigheid en hoesten. Ook het ophoesten van bloed kan voorkomen. Heb je een of meerdere symptomen dan kunnen dat voortekenen van longembolie zijn. Je kunt dan maar beter snel contact zoeken met de huisarts. Deze kan vervolgens vaststellen wat er precies aan de hand is en of je daadwerkelijk een longembolie hebt.

Diagnose longembolie

Een diagnose stellen is overigens zo eenvoudig nog niet. Tenzij de symptomen van een longembolie overduidelijk zijn, zal de arts doet meestal verschillende onderzoeken doen voordat hij tot een definitieve diagnose komt. Standaard zal hij met behulp van een stethoscoop naar je longen luisteren. Door middel van een bloedonderzoek kan vervolgens het zuurstofgehalte in het bloed worden gemeten. Ook krijgt de arts hierdoor inzicht of er sprake is van stolling van het bloed. Daarnaast dragen het maken van een röntgenfoto, echo of CT-scan bij aan een helder beeld voor een juiste diagnose van een longembolie.

Voortekenen longembolie soms moeilijk te herkennen

Het komt ook voor dat je niet eens doorhebt dat je een longembolie hebt. Dit komt omdat niet bij ieder persoon longembolie klachten veroorzaakt. Vooral bij een kleine longembolie zijn er vaak nauwelijks symptomen waar te nemen die duiden op de aanwezigheid ervan. Soms lopen mensen er dan ook al enige tijd mee rond en zijn zich van geen kwaad bewust. Zo kan het voorkomen dat iemand naar het ziekenhuis gaat voor een CT-scan voor een heel andere kwaal en er opeens een embolie wordt ontdekt. Pas wanneer de longembolie gaat groeien, komen de klachten tevoorschijn. Het meest blijken patiënten met longembolie sneller te gaan ademen omdat zij minder lucht hebben. Dit gaat vaak gepaard met een reutelend geluid. Een verhoogde hartslag en koorts zijn ook symptomen van longembolie die regelmatig voorkomen. Daarnaast hebben sommige patiënten last van overmatig zweten en duizeligheid. Koorts kan natuurlijk ook duiden op een longontsteking. Wanneer je verder geen andere klachten hebt, zul je waarschijnlijk ook niet direct naar de huisarts rennen vanwege de koorts. Toch is het goed om dit in de gaten te houden en bij twijfel toch maar even op het spreekuur langs te gaan.

Acute longembolie

Kunnen de klachten nauwelijks worden opgemerkt en slechts geleidelijk toenemen, het omgekeerde is ook het geval. We spreken dan van een acute longembolie. Je krijgt dat van het ene op het andere moment klachten en verschillende symptomen doen zich voor. In sommige gevallen, wanneer de longembolie een grote omvang heeft, is spoedeisende hulp geboden. In het ziekenhuis kan dan worden bepaald in welke mate de longembolie levensbedreigend is en actie worden ondernomen.

Pulmonale hypertensie

copd Wanneer de druk in de bloedvaten van de longen te hoog is, noemen we dit pulmonale hypertensie. De verhoogde druk ontstaat omdat er sprake is van een vernauwing. Deze aandoening heeft gevolgen voor het hart dat veel harder moet werken om voldoende bloed naar de longen te pompen. Vooral de rechter hartkamer die het bloed naar de longen pompt, kan hierdoor beschadigd raken. Het hart raakt op termijn overbelast met hartfalen als gevolg. Pulmonale hypertensie, ofwel hoge bloeddruk in de longen is een vrij zeldzame chronische ziekte die onder meer kan worden veroorzaakt door COPD of een longembolie. Deze longaandoeningen kunnen namelijk verantwoordelijk zijn voor de vernauwing in de bloedvaten. De symptomen van pulmonale hypertensie tonen veel overeenkomsten met andere longkwalen. Kortademigheid, pijn op de borst, hartkloppingen en een hogere mate van vermoeidheid zijn typische verschijnselen die horen bij deze ziekte. Ook flauwvallen komt voor. Dit is dan vaak een gevolg van het feit dat door de verminderde kracht van het hart, de bloeddruk drastisch kan dalen.

Longembolie behandeling

Wanneer een longembolie wordt geconstateerd, vindt er een behandeling plaats in het ziekenhuis. Operaties komen maar zeldzaam voor. Wanneer dit wel het geval is, wordt de longslagader geopend en het bloedstolsel verwijderd. Soms wordt er een filter (vangkorf) geplaatst in het bloedvat dat uitkomt in het hart Dit voorkomt dat stolsels in de longen terechtkomen.

Bloedverdunners

Meestal is een longembolie met behulp van medicijnen te verhelpen. Doel van de behandeling is in eerste instantie om de stolsels in het bloed te verwijderen. In principe zorgt het lichaam daar zelf voor. Er bestaat echter altijd een risico dat zich nieuwe stolsels vormen. Daarom krijgen patiënten meestal bloedverdunners (antistollingsmiddelen) voorgeschreven. Deze worden over het algemeen eerst toegediend door middel van injecties. Later kun je volstaan met het slikken van pillen.

Zuurstof en pijnstillers bij longembolie behandeling

Het is goed mogelijk dat het zuurstofgehalte in het bloed als gevolg van de longembolie een stuk lager is dan normaal. Je krijgt in dat geval extra zuurstof toegediend met behulp van een neusbril. Omdat een longembolie pijnlijk kan zijn, wordt meestal ook paracetamol geadviseerd en in sommige gevallen codeïne.

Longembolie herstel

Het is zover! Je hebt geen longembolie meer en het herstel kan beginnen. Tijdens de periode van herstel is alles erop gericht om een nieuwe longembolie te voorkomen. Je moet daarom nog minstens drie maar vaak ook wel twaalf maanden doorgaan met het slikken van bloedverdunners. In sommige gevallen is het noodzakelijk om de rest van je leven deze antistollingsmiddelen te blijven gebruiken. Dit gebeurt vooral wanneer je al meerdere keren een longembolie hebt gehad. Gedurende de periode dat je deze bloedverdunners slikt, controleert de trombosedienst de voortgang.

Wat kan je zelf doen?

Het krijgen van een longembolie is niet zonder gevolgen. Die kunnen best ingrijpend zijn. Wanneer je opeens veel moeite hebt met ademhalen en te maken hebt gehad met versnelde hartkloppingen dan is het helemaal niet zo vreemd dat dit een heftige indruk achterlaat. Hoewel je de schrik wel weer te boven komt, ben je misschien bang dat de longembolie weer terugkomt. Het is daarom zeer belangrijk dat je de voorgeschreven behandeling met bloedverdunners ook precies zo uitvoert. Daarnaast kun je om het risico op een longembolie te verkleinen, gelukkig zelf ook nog wat doen. Dat je niet moet roken, spreekt voor zich. Zorg ervoor dat je gezond leeft: voldoende beweging, gezonde voeding, werken aan je (over)gewicht, voldoende water drinken en niet te lang achter elkaar te zitten, zijn goede voorbeelden van jezelf een handje helpen.

Is longembolie wel of niet gevaarlijk?

Gelukkig is het aantal gevallen van longembolie met dodelijke afloop niet schrikbarend hoog. Zo’n 95% van alle patiënten overleeft het en wordt na verloop van tijd genezen verklaard. Zoals je hebt kunnen lezen, is een longembolie dan ook met behulp van medicijnen meestal goed te behandelen. Bovendien kun je het risico op terugkeer verlagen met een gezonde levensstijl. Maar het is wel even goed om stil te staan bij het feit dat de kans om te overlijden door een longembolie wanneer er geen behandeling plaatsvindt aanzienlijk toeneemt. Stel je eens voor, zonder behandeling zou in ongeveer 30% van de gevallen een longembolie zonder meer dodelijk zijn. Je moet de gevaren van een longembolie daarom niet onderschatten.