Het hart en haar problemen

Je hart is een van de belangrijkste organen in je lichaam. Deze vuistgrote spier pompt je bloed met grote kracht en in flinke hoeveelheden door je lichaam. Zo krijgt je lijf de zuurstof en voedingsstoffen die het nodig heeft om goed te functioneren. Problemen met je hart hebben dan ook vaak grote gevolgen voor je gezondheid. Jammer genoeg komen hart en vaatziekten in ons land aardig veel voor. Hoe eerder ze worden opgemerkt, hoe groter de kans is dat ze kunnen worden behandeld. Reden genoeg om meer te weten te komen over je hart en de bijbehorende aandoeningen, klachten en behandelingen. Laten we eerst ingaan op je hart zelf. Hoe zit het in elkaar, en hoe werkt het eigenlijk? 

Werking van je hart

Zoals je hebt kunnen lezen, is je hart een krachtige spier, ter grootte van een gebalde vuist. Deze bestaat uit vier holle ruimtes, twee boezems en twee kamers. Deze voeren bloed aan van en naar het hart en hebben ieder een eigen functie:

• zuurstofrijk bloed uit je longen stroomt binnen via je linkerboezem
• dit wordt door het lichaam gepompt door je linkerkamer
• zuurstofarm bloed uit je lichaam stroomt binnen via je rechterboezem
• dit wordt naar je longen gepompt via je rechterkamer

Bloeddoorstroming en bloeddruk

Tussen grote slagaders, je hartkamers en hartboezems bevinden zich de zogenaamde hartkleppen. Deze zorgen ervoor dat het bloed in de juiste richting stroomt. De bloedsomloop tussen je hart en longen wordt wel de kleine bloedsomloop genoemd. De bloedsomloop tussen je hart en de rest van je lichaam noemt men de grote bloedsomloop. Deze verloopt via bloedvaten in verschillende groottes, van de grote slagaders naar gewone aders en kleine haarvaten. In deze vaten ontstaat een bepaalde druk door het pompen van je hart. Dit wordt je bloeddruk genoemd. Samen vormen deze onderdelen een complex systeem, waarin altijd iets kan misgaan. Hieronder bespreken we de meest voorkomende hartproblemen.

Waarom extra omega 3 en 6 innemen voor hart en vaten?

U vraagt zich misschien af waarom het eten van rood vlees, kip, eieren en vis ons niet voldoende essentiële Omega 6 geeft en waarom aanvulling dus noodzakelijk is. Het antwoord is simpel: hitte vernietigt Omega 3 (extreem hittegevoelig) en Omega 6 (sterk hittegevoelig). Aangezien de meeste mensen hun vlees, vis en eieren niet rauw eten, is de kans dus klein dat ze voldoende onbewerkte, onverhitte essentiële Omega 6 binnenkrijgen via hun voeding. Aangezien het lichaam zich steeds zal proberen in stand te houden, gaat het deze defecte en beschadigde Omega 6 toch gebruiken. Het gebruikt namelijk steeds “The next best thing” als het niet kan beschikken over “The best thing”. Het gaat de transvetten of EFA derivaten gebruiken of zelfs de Omega 9 (oliezuur). Deze vervangers kunnen niet zorgen voor een maximale aanvoer van zuurstof in de cellen en doen dan ook niets ter bescherming van die cellen en weefsels.

Er is ons steeds verteld dat we meer dan voldoende Omega 6 en te weinig Omega 3 uit onze voeding halen. Dat deze redenering niet helemaal klopt, hebben we al kunnen lezen. Toch wordt meestal alleen Omega 3 massaal aangevuld d.m.v. visolie of krillolie capsules. Dit kan in sommige gevallen waardevol zijn, maar ons lichaam werkt het beste met de exacte verhouding onbewerkte essentiële vetzuren Omega 3 en 6 zoals die voorkomen in onze koudgeperste biologische hennepzaadolie.

Hartproblemen: wat kan er zoal misgaan?

In je hart en bloedvaten kan heel wat misgaan. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor je gezondheid en zelfs levensbedreigend zijn. Sommige hartproblemen zijn aangeboren, andere ontstaan later. Een erfelijke aanleg kan hierbij een rol spelen. Misschien komen in jouw familie ook wel bij meerdere mensen hartproblemen voor. Hieronder vind je een overzicht van veel voorkomende problemen met hart en bloedvaten. Verderop in dit artikel worden ze één voor één verder toegelicht:

• een te hoge of lage bloeddruk
• een te lage, hoge of snelle hartslag
• hartkloppingen
• hartritmestoornissen
• hartkrampen (angina pectoris)
• hartfalen
• een hartinfarct
• een hartstilstand
• problemen met de hartkleppen
• een verdikte hartspier

Problemen met je hart zijn meestal vrij ernstig. Maar tegenwoordig zijn vele ervan goed te behandelen, mits ze op tijd worden opgemerkt. Daarom is het belangrijk om de symptomen te herkennen, zodat je tijdig medische hulp kunt zoeken voor jezelf of iemand anders. Daarom hieronder een lijstje van symptomen bij veelvoorkomende hartklachten.

Veelvoorkomende hartklachten: symptomen

Er zijn veel verschillende hart- en vaatziekten. Deze hebben ieder hun eigen symptomen. Over het algemeen zijn dit echter veelvoorkomende klachten bij problemen met je hart en bloedvaten:

• pijn of drukkend gevoel op de borst
• harder of sneller kloppen van het hart
• kortademigheid of benauwdheid
• misselijkheid
• zweten
• duizeligheid
• vermoeidheid
• slaapproblemen
• flauwvallen, bewusteloosheid

Voor we dieper ingaan op de verschillende hart- en vaatziekten, bespreken we de relatie tussen je hart en bloeddruk. Ook kom je te weten wat er aan de hand is als je een hoge bloeddruk hebt. Deze veelvoorkomende aandoening kan namelijk leiden tot problemen met je hart als deze niet behandeld wordt.

Hart en bloeddruk

We schreven hierboven al dat je hart bloed door je hele lichaam pompt. Het gaat hierbij om vier tot vijf liter per minuut. Je kunt je voorstellen dat hier veel kracht bij komt kijken. Bij iedere hartslag knijpt je hart zich stevig zich samen, om zich daarna weer te ontspannen. Door deze pompbeweging ontstaat er druk in je bloedvaten. Dit wordt ook wel je bloeddruk genoemd. Je bloedvaten worden omringd door kleine spiertjes, die ook samentrekken en weer een beetje ontspannen. Zo helpen ze het bloed beter doorstromen. Trekken ze veel samen, dan ontstaat een hoge bloeddruk en kan je bloed minder goed stromen. Ontspannen ze veel, dan wordt de druk lager.

Bovendruk en onderdruk

Meestal wordt gesproken van je bovendruk en je onderdruk, die worden uitgedrukt in twee waarden. De bovendruk geeft de druk aan op het moment dat je hart en vaten zich samenknijpen. De druk van je hart en vaten in ontspanning is de onderdruk. Bij een bloeddrukmeting worden deze waarden uitgedrukt in millimeters kwik (mmHg). Een standaard voor gezonde bloeddrukwaarden is er niet. Er is echter wel een bepaalde grens waar ze beter onder kunnen blijven. Bij een bovendruk boven de 140mmHG en/of een onderdruk hoger dan 90 mmHg spreekt men van een verhoogde bloeddruk. Deze kan op lange termijn voor problemen met je hart zorgen. Hieronder lees je er meer over.

Hoge bloeddruk (hypertensie)

Hoge bloeddruk (medische term: hypertensie) komt in ons land regelmatig voor. Zo’n een op de vier Nederlanders heeft ermee te maken. Vaak heb je zelf niet eens in de gaten dat je bloeddruk te hoog is. Het hoeft ook niet altijd gepaard te gaan met klachten. Blijft je bloeddruk echter gedurende lange tijd te hoog, dan kun je wel klachten krijgen en kan er schade ontstaan aan je lichaam. Het kan bijvoorbeeld een oorzaak zijn van aderverkalking, wat weer voor grotere problemen kan zorgen, zoals angina pectoris. Daarover lees je hieronder meer. Uiteindelijk kan een te hoge bloeddruk zelfs leiden tot hartritmestoornissen, hartfalen, een hartinfarct of een beroerte. De oorzaak van een verhoogde bloeddruk is in 90 tot 95 procent van de gevallen niet bekend. Men vermoedt dat erfelijke factoren een rol spelen. Verder kunnen verkeerde voeding, overgewicht, overmatig alcoholgebruik, roken, het gebruik van de anticonceptiepil en bepaalde ontstekingsremmende pijnstillers en corticosteroïden ervoor zorgen dat je bloeddruk te hoog wordt. Is je bloeddruk lange tijd verhoogd, dan is het verstandig om te overleggen met je huisarts hoe jij je levensstijl kunt aanpassen.

Hartslag

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, trekt je hart zich samen om bloed door je lichaam te kunnen pompen. Dit is je hartslag. Het samentrekken van je hart wordt geregeld door een reeks van elektrische prikkels. Deze ontstaan in de zogenaamde sinusknoop; een groepje hartspiercellen. Deze sinusknoop houdt je hart aan de gang en regelt ook hoe snel dit klopt. De elektrische prikkel gaat eerst naar je boezems en wordt dan even vastgehouden door de zogenaamde AV-knoop, zodat de kamers zich kunnen vullen met bloed. Daarna gaat de prikkel door naar de kamers via verschillende bundels, takken en vezels. Het gevolg is dat de kamers het bloed naar je longen en de rest van je lichaam pompen. Dit proces herhaalt zich vele malen per minuut. Je hartslag in rust ligt normaal gesproken tussen de 60 en 100 slagen per minuut. Kom je in beweging, dan gaat je hart sneller kloppen. Dat is een natuurlijke en noodzakelijke reactie. Je lichaam heeft dan meer voedingsstoffen en zuurstof nodig dan wanneer je zit of slaapt. Ook bij hevige emoties, zoals angst of opwinding, kan je hart sneller gaan kloppen. Dit worden ook wel hartkloppingen genoemd. Hieronder lees je er meer over.

Hartkloppingen (palpitaties)

Bijna iedereen heeft wel eens hartkloppingen (medische term: palpitaties). Je voelt je hart dan duidelijk bonzen; soms sneller, harder of onregelmatiger dan je gewend bent. Hartkloppingen voel je meestal in je borst, maar je kunt ze ook in je hals of keel voelen. Meestal zijn hartkloppingen onschuldig en zijn ze een natuurlijke reactie op bepaalde omstandigheden en prikkels, zoals:

• hevige inspanning
• hevige stress en/of emoties
• teveel gegeten hebben
• cafeïnehoudende voedingsmiddelen
• roken
• gebruik van drugs en/of alcohol
• je op grote hoogte bevinden

Hartkloppingen in rust

Hartkloppingen in rust komen ook voor. Vooral als je op je linkerzij ligt, kun je ze goed voelen. Ga eerst na of je misschien een zware maaltijd achter de kiezen hebt, of een glaasje teveel hebt gedronken, voor je je zorgen maakt. Ook roken en drugsgebruik kunnen ervoor zorgen dat je meer last hebt van hartkloppingen, ook als je je niet inspant. Daarnaast kunnen hartkloppingen in rust een symptoom zijn van een bepaalde aandoening. Hieronder hebben we de belangrijkste voor je op een rijtje gezet.

Aandoeningen met hartkloppingen als symptoom

Er zijn verschillende aandoeningen bekend waarbij je ook last kunt krijgen van hartkloppingen. Hieronder vind je de belangrijkste:

• longontsteking
• allergische reacties
• hoge bloeddruk
• te snel werkende schildklier
• diabetes mellitus
• bloedarmoede
• koorts en griep

Sommige medicijnen, zoals prednison en bepaalde medicijnen tegen astma of schildklieraandoeningen kunnen ook hartkloppingen veroorzaken. Daarnaast kunnen hartkloppingen een teken zijn van een hartziekte, of onderdeel zijn van hartritmestoornissen. Hieronder lees je meer over afwijkingen in het hartritme.

Hartslag per minuut: wat is gemiddeld?

We schreven al dat je hartslag per minuut afhankelijk is van wat je aan het doen bent. Een gezonde hartslag per minuut ligt tussen de 60 en 100 slagen. Tijdens inspanning kan het aantal hartslagen per minuut flink oplopen: bijvoorbeeld naar 160 of 180. Dit is heel natuurlijk, want je lichaam heeft dan ook extra voedingsstoffen en zuurstof nodig en dus moet het bloed sneller rondgepompt worden. Een hoge hartslag wordt pas een probleem als deze continu rond dit aantal slagen per minuut blijft hangen, ook als je je niet inspant.

Hoge hartslag: oorzaken en klachten

Een hoge hartslag is op sommige momenten goed en nuttig. Veel mensen voelen hun hart wel eens sneller kloppen. Niet alleen bij inspanning, maar ook bij sterke emoties en opwinding. Bijvoorbeeld als je heel boos of angstig bent. Ook koorts en overmatig gebruik van drugs en alcohol kunnen voor een hoge hartslag zorgen. Roken kan ook een oorzaak zijn van een hoge hartslag, net als het gebruik van bepaalde medicatie. Klachten die je kunt hebben bij dit verschijnsel zijn:

• duizeligheid
• een licht gevoel in je hoofd
• flauwvallen
• een bonkend hart
• moeite met inspanning

Tachycardie (snelle hartslag): gevaarlijk of niet?

Tachycardie is de medische term voor een hoge of snelle hartslag. Een snelle hartslag komt regelmatig voor. Je hart kan zelfs meer dan 200 slagen per minuut maken. Dit is op zich niet ernstig, al kan het wel voor klachten zoals duizeligheid zorgen. Dit komt doordat je hart zich bij zo’n snel hartritme niet volledig kan vullen. Daardoor komt er per slag minder bloed vrij. Voel je dat je vaak last hebt van een snelle hartslag en heb je er last van? Dan is het verstandig om je te laten onderzoeken door de huisarts. Tachycardie kan namelijk een teken zijn van een onderliggende afwijking aan je hart(ritme), die eventueel wel gevaarlijk kan zijn. Een trage of lage hartslag komt ook voor. Ook deze kan voor klachten zorgen.

Lage hartslag (bradycardie)

Een lage hartslag is heel normaal als je slaapt of heel ontspannen rust. Deze kan dan zakken naar 50 slagen per minuut. Een lage hartslag is meestal geen probleem, behalve als deze zich niet aanpast zodra jij je gaat inspannen. Dan krijgen je hersenen en organen niet genoeg bloed en dus zuurstof aangevoerd. Dit kan zorgen voor klachten zoals:

• vermoeidheid
• duizeligheid
• flauwvallen
• vergeetachtigheid
• concentratieproblemen

Bradycardie kan verschillende oorzaken hebben, zoals problemen met de sinusknoop of AV-knoop en andere hartaandoeningen, het gebruik van hartmedicijnen zoals bètablokkers of andere medicatie, complicaties na een medische ingreep aan het hart, of een traag werkende schildklier. Heb je erg veel last van een trage hartslag, laat je dan onderzoeken door de dokter.

Sportershart

Sommige sporters met een hele goede conditie hebben bijna continu een lage hartslag; ook als ze zich gaan inspannen. Dit komt doordat hun hartspier door het vele trainen heel sterk is geworden. Hun hart slaat extra krachtig en werkt efficiënt, waardoor minder slagen nodig zijn om de bloeddoorstroming te regelen. Dit wordt ook wel een ‘sportershart’ genoemd.

Hartritmestoornis: oorzaken

Een hartritmestoornis komt bij veel mensen wel eens voor. Hiervan is sprake als het ritme van de hartslagen verstoord is. Soms volgen de slagen elkaar te snel of juist te langzaam op, of is het ritme onregelmatig. Een hartritmestoornis kan allerlei oorzaken hebben. Vaak is de afwijking van het hartritme redelijk onschuldig en is de oorzaak vergelijkbaar met die van hartkloppingen. Maar soms ligt een bepaalde hartaandoening ten grondslag aan een hartritmestoornis. Die kan eventueel ernstig zijn. Bijvoorbeeld als bepaalde onderdelen van je hart niet goed functioneren, zoals je sinusknoop, AV-knoop, boezems of kamers. De geleiding van de elektrische prikkel die je hartritme regelt, is dan verstoord. Dit kan verschillende vormen aannemen en voor diverse klachten zorgen. Hieronder bespreken we deze uitgebreider.

Onregelmatige hartslag: verschijnselen

Behalve een versnelling of vertraging van je hartritme kan een onregelmatige hartslag gepaard gaan met zogenaamde ‘overslagen’; het gevoel dat je hart een slag overslaat. Ook kun je last hebben van bijvoorbeeld duizeligheid, misselijkheid, een tintelend gevoel, hoofdpijn en een gevoel van onrust. Hieronder lees je meer over de verschijnselen en eventuele behandelingen bij diverse hartritmestoornissen.

Boezemfibrilleren/atriumfibrilleren

Er bestaan verschillende soorten hartritmestoornissen. Boezemfibrilleren (of atriumfibrilleren) is er een van. Bij deze afwijking is het hartritme vaak versneld: het hart kan dan wel 150 slagen per minuut maken. Bovendien is het hartritme vaak onregelmatig. Deze afwijkingen worden veroorzaakt door een probleem met het ontstaan van de elektrische prikkels die het hartritme sturen. Normaal gesproken gebeurt dit in de sinusknoop, maar bij mensen die last hebben van boezemfibrilleren of atriumfibrilleren gebeurt dit op meerdere plekken. Daardoor ontstaan er meerdere kleine elektrische impulsen. De AV-knoop kan deze niet allemaal tegelijkertijd op een goede manier verwerken, waardoor deze sommige prikkels wel doorlaat en andere niet. Dit zorgt voor een snel en onregelmatig hartritme.

‘Fladderend’ hartritme

De hartritme voelt daardoor ‘fladderend’ aan, maar soms kun je ook harde bonken voelen. Bovendien kun je last hebben van duizeligheid en transpiratie. Meestal zijn het oudere mensen die last hebben van boezemfibrilleren of atriumfibrilleren. Het kan een gevolg zijn van aandoeningen als een verhoogde bloeddruk, diabetes, ontstekingen of een te snel werkende schildklier. Het is ook een verschijnsel bij diverse andere hartklachten, zoals een hartinfarct, hartfalen, problemen met de hartkleppen, een aangeboren hartafwijking of een hartspierziekte. Boezemfibrilleren geeft in ieder geval een behoorlijk vervelend gevoel. Gelukkig kan deze aandoening meestal goed behandeld worden.

Cardioversie

Cardioversie is een manier om je fladderende hartritme bij atriumfibrilleren weer rustig en regelmatig te krijgen. Deze behandeling vindt in het ziekenhuis plaats en moet worden uitgevoerd door een hartspecialist: een cardioloog. Er zijn twee vormen van cardioversie: door toediening van een elektrische schok en door middel van medicijnen. Bij de eerste variant word je enkele minuten onder narcose gebracht. De arts plakt dan elektrodenstickers op je borst die zijn verbonden met een defibrillator. Hiermee dient de cardioloog een elektrische schok toe die je eigen elektrische prikkels even uitschakelt. Dit duurt maar enkele seconden. Daarna is het hartritme meestal weer hersteld.

Cardioversie met medicatie

Cardioversie kan ook gebeuren door middel van medicijnen die via een infuus worden toegediend. De arts kijkt ondertussen nauwkeurig toe hoe je hart reageert (met behulp van speciale medische apparatuur) en stopt de medicatie meteen zodra het weer regelmatig klopt. Deze methode is minder ingrijpend, omdat je niet onder narcose gebracht hoeft te worden. Wel is deze behandeling vaak iets minder effectief. Soms werkt deze onvoldoende en is de elektrische variant alsnog nodig. Doorgaans is dit een goede behandeling bij hartritmestoornissen zoals deze. Bij andere varianten is soms een meer ingrijpende methode nodig, zoals ablatie.

Ablatie

Ablatie is een methode die gebruikt wordt om hartritmestoornissen die op een specifieke plek in het hart ontstaan te verhelpen. Bij deze behandeling creëert de cardioloog kleine beschadigingen op die plekken, om het ontstaan of de beweging van de elektrische prikkels in dat deel weer in goede banen te leiden. Dit doet hij door weefsel bloot te stellen aan hitte of juist kou. Door verhitting of bevriezing worden kleine littekentjes gemaakt, zodat op die plekken geen prikkels meer kunnen passeren. Het effect hiervan merk je meestal pas na enkele weken of maanden. De behandeling zelf duurt meestal enkele uren. Vaak mag je de dag erna weer naar huis, al moet je nog een tijdje rustig aan doen. Ablatie gebeurt meestal door middel van een kijkoperatie of via een hartkatheterisatie. Daardoor heb je een wond na de operatie, die tijd nodig heeft om te herstellen. Hieronder lees je meer over hartkatheterisatie.

Hartkatheterisatie

Hartkatheterisatie is een techniek waarbij de chirurg via een dun slangetje naar je hart kijkt of eraan werkt. Dit slangetje is slechts enkele millimeters dik en kan daardoor ingebracht worden in je grote bloedvaten. Daar wordt het doorheen geleid naar je hart en kransslagaders. Deze kunnen zo van binnen onderzocht of behandeld worden, zonder dat je hele borstkas geopend hoeft te worden. Deze methode wordt gebruikt om afwijkingen op te sporen, of om de staat van je hart te controleren na bijvoorbeeld een hartaanval. Maar via het slangetje kan de arts dus ook ingrepen uitvoeren aan je hart, zoals een dotterbehandeling of hartklepoperatie. Hier lees je later meer over.

Angina pectoris

Angina pectoris is een aandoening waarbij je last hebt van pijn op de borst. Het wordt ook wel hartkramp genoemd. De oorzaak ligt meestal bij vernauwingen in je kransslagaders, door bijvoorbeeld aderverkalking. Door deze vernauwingen krijgt je hart niet genoeg zuurstof Dit uit zich in een drukkende of beklemmende pijn, vooral bij lichamelijke inspanning, snelle veranderingen in de temperatuur van je omgeving of vormen van opwinding, zoals hevige emoties. Soms voelt het alsof er een strakke band rond je borst gewikkeld is. Deze klachten gaan meestal over zodra je weer rustig wordt. De pijn op je borst is in dit geval een teken dat een kransslagader al voor meer dan de helft vernauwd is.

Neem je klachten serieus

Deze aandoening kan een voorbode zijn voor meer ernstige problemen, zoals een hartinfarct of beroerte. Het is dus belangrijk om deze klachten serieus te nemen en je te laten onderzoeken. Een arts kan dan inschatten of ergere problemen kunnen worden voorkomen met medicatie en een verandering van je levensstijl. Je zult bijvoorbeeld gezonder moeten eten, meer moeten bewegen en eventueel moeten stoppen met roken. Bij Angina pectoris in een verder gevorderd stadium is een medische ingreep vaak de enige oplossing. Je kunt dan in aanmerking komen voor een dotter- en stentbehandeing of een omleidings- of bypassoperatie. Als deze aandoening onbehandeld blijft en verergert, loop je een grotere kans op een hartaanval.

Hartinfarct/myocardinfarct)

Een hartaanval of -infarct (medische term: myocardinfarct) ontstaat wanneer een kransslagader plotseling helemaal afgesloten is. Het deel van je hart waar deze naartoe leidt, krijgt dan geen bloed (en dus zuurstof) meer aangevoerd. Daardoor sterven de daar aanwezige hartcellen af. Deze kunnen zich niet meer herstellen. Deze aandoening is daardoor heel ernstig, omdat je er blijvende schade aan je hart aan kunt overhouden. Als een aanval te laat wordt opgemerkt, kan deze zelfs een dodelijke afloop hebben. Daarom is het belangrijk om de symptomen goed te leren kennen, zodat je snel kunt handelen als je ze opmerkt bij jezelf of iemand anders. Bel dan meteen 112.

Symptomen hartaanval

De volgende symptomen komen het meeste voor bij een hartaanval:

• een drukkende pijn op je borst, die kan uitstralen naar je armen, schouders, maagstreek of kaak
• transpiratie
• misselijkheid en eventueel braken
• extreme vermoeidheid
• duizeligheid
• kortademigheid of een snelle ademhaling
• een onrustig gevoel

Deze symptomen hartaanval kunnen geleidelijk maar ook plotseling ontstaan. Blijft de pijn langer dan 5 minuten aanhouden, ook als je probeert tot rust te komen? Dan moet je zo snel mogelijk naar de eerste hulp. In het ziekenhuis kunnen ze je onderzoeken met een hartfilmpje en bloedonderzoek. Gaat het inderdaad om een myocardinfarct, dan moet het verstopte bloedvat zo snel mogelijk opengemaakt worden. De delen van je hart die geen bloed aangevoerd krijgen, sterven namelijk af en zullen zich niet meer herstellen. Het openmaken van de verstopte ader kan op verschillende manieren gebeuren, bijvoorbeeld door een dotter- en stentbehandeling. Ook kan de bloedtoevoer hersteld worden door een bypass- of omleidingsoperatie. Daarnaast krijg je medicatie toegediend. Hieronder lees je meer over de behandelingen bij een myocardinfarct.

Dotteren

Dotteren is een veelgebruikte methode om kransslagaders die vernauwd zijn weer open te maken. Dit kan pas als deze voor meer dan 50% vernauwd zijn. Bij minder ernstige vernauwingen kunnen medicijnen ook een oplossing zijn. Bij dotteren wordt het bloedvat geopend door de plaatsing van een klein ballonnetje in de kransslagader. Dit wordt geplaatst met behulp van een katheter, die ingebracht wordt in een slagader in je lies, pols of plooi van je elleboog. Voor deze behandeling krijg je meestal alleen plaatselijke verdoving op de plek waar de katheter wordt ingebracht. Nadat het ballonnetje de plek van de vernauwing heeft bereikt, wordt het enkele keren via de katheter opgeblazen, totdat het bloedvat open blijft staan.

Stent

Om te zorgen dat dit zo blijft, wordt eventueel een zogenaamde stent geplaatst. Dit is een klein verend buisje dat de ader open houdt. Dit is echter niet altijd nodig. Na de behandeling wordt de katheter verwijderd en sluit de verpleegkundige de wond goed af. Meestal moet je naderhand nog lange tijd antistollingsmedicijnen slikken om te voorkomen dat het bloedvat weer dichtgaat. Hartrevalidatie kan er verder voor zorgen dat je goed herstelt. Niet iedere vernauwde ader kan behandeld worden met een dotter- en stentbehandeling. Sommige zijn te nauw of moeilijk te bereiken. Dan kan een bypass operatie uitkomst bieden.

Bypass operatie

Een bypass operatie (medische term: Coronary Artery Bypass Grafting (CABG)) is een meer ingrijpende behandeling bij vernauwingen van je kransslagaders. Het wordt ook wel een omleidingsoperatie genoemd, omdat er een nieuwe weg wordt gemaakt naar je hart. Deze herstelt de bloedtoevoer die door een vernauwde kransslagader is ontstaan. De bestaande vernauwing wordt dus niet opgelost, maar eerder omzeild. Voor het maken van de omleiding worden andere aders gebruikt. Men kiest hierbij voor aders waarvan de functie door andere aders vervangen kan worden. Daarom is het mogelijk om ze te verplaatsen vanuit andere plekken uit je borstkas, of bijvoorbeeld uit je been.

Openhartoperatie

Een bypass operatie is een openhartoperatie. Hierbij wordt je borstbeen opengemaakt, zodat de chirurg je kransslagaders kan zien en behandelen. Dit levert een grote wond op en is niet zonder risico’s. Daarom wordt alleen gekozen voor een bypass operatie als dit echt nodig is. Bijvoorbeeld als er op meerdere plaatsen in een kransslagader vernauwingen zijn, als een dotterbehandeling niet mogelijk is, als de linkerkransslagader ernstig vernauwd is, of als de chirurg al een openhartoperatie wil uitvoeren vanwege andere problemen met het hart. De operatie duurt ongeveer vier uur en wordt vaak uitgevoerd. Hoewel het een grote ingreep is, is deze relatief veilig. Bij iedere operatie zijn er complicaties mogelijk. Na deze operatie blijf je echter vaak nog een week in het ziekenhuis, waardoor deze snel behandeld kunnen worden.

Hartstilstand

Hartstilstanden komt in ons land veel voor. Dagelijks krijgen zo’n 42 mensen hier buiten het ziekenhuis mee te maken. 35 mensen overlijden eraan. Bij een hartstilstand stopt het hart helemaal met het rondpompen van bloed. De oorzaak is een ernstige ritmestoornis in de hartkamers. Officieel is het hart meestal niet meteen volledig gestopt met werken, maar de hartkamers kunnen de snelle en chaotische prikkels niet meer verwerken. Daardoor trekken ze niet meer samen en wordt er dus geen bloed rondgepompt. Je organen krijgen dus geen zuurstof meer, waardoor er grote schade kan ontstaan, die de dood tot gevolg kan hebben. Het is wel mogelijk om een hartstilstand te overleven, maar dan moet er heel snel opgetreden worden. Bij reanimatie binnen zes minuten is de overlevingskans het grootst. Daarom is het belangrijk om een stilstand van het hart snel te herkennen en te zorgen dat de persoon in kwestie gereanimeerd wordt. Meestal heeft iemand eerst al ernstige ritmestoornissen, daarna raakt iemand bewusteloos en voel je geen polsslag meer.

AED

Een elektrische schok met een AED, oftewel een Automatische Externe Defibrillator, kan het hart dan als het ware ‘resetten’, waardoor het weer regelmatig(er) kan gaan kloppen. Dit apparaat werkt met twee elektroden die op de borst worden geplakt. De AED analyseert dan de situatie en geeft aan welke handeling nodig is: doorgaan met reanimeren of een schok toedienen. AED’s zijn op veel openbare plekken aanwezig. Iedereen mag ze in principe gebruiken, maar een speciale cursus volgen is wel verstandig. In een noodsituatie is het echter vooral belangrijk dat deze snel gebruikt wordt. Het kan iemands leven redden.

Hartfalen

Hartfalen wordt wel eens verward met een myocardinfarct of stilstand van het hart, maar in feite gaat het hier om een meer geleidelijke achteruitgang van de pompkracht van je hart. Deze chronische aandoening is onomkeerbaar, al kunnen behandelingen en medicijnen soms wel je situatie verbeteren en kun je ermee leren leven. Een infarct kan er de oorzaak van zijn, omdat deze schade aan het hart kan veroorzaken. Andere oorzaken zijn:

• een langdurig verhoogde bloeddruk
• hartritmestoornissen
• hartklepaandoeningen
• hartspieraandoeningen
• aangeboren afwijkingen
• hartspierontsteking

Symptomen hartfalen

De symptomen hartfalen kun je maar beter leren kennen. Zo kun je snel medische hulp zoeken en verdere achteruitgang van je hartwerking helpen vertragen. De belangrijkste symptomen hartfalen zijn:

• kortademigheid/benauwdheid
• vermoeidheid
• slecht slapen
• opgezette benen/enkels door het vasthouden van vocht
• vaak moeten plassen gedurende de nacht

Deze klachten kunnen plotseling, maar ook geleidelijk ontstaan. Herken je deze symptomen? Neem dan contact op met je huisarts. Deze kan je onderzoeken en eventueel doorverwijzen. Heb je erg veel last van een piepende ademhaling en benauwdheid, die erger wordt zodra je gaat liggen? Bel dan meteen 112.

Hartkleppen

Zoals we hierboven al hebben beschreven, zorgen je hartkleppen ervoor dat het bloed in de juiste richting van, naar en door je hart stroomt. Door het samentrekken van je hart ontstaat er een drukverschil in je bloedstroom. Dit zorgt voor de beweging van iedere hartklep. Vooral op de kleppen aan de linkerkant komt grote druk te staan. Hier wordt het bloed door het lichaam gepompt en dit gebeurt met flinke kracht. Het gebeurt zo nu en dan dat er problemen ontstaan met een hartklep.

Hartklepaandoeningen

Bekende hartklepaandoeningen zijn een vernauwde hartklep of een lekkende hartklep. Vernauwingen kunnen ontstaan door verkalking van de klepbladen die hierin aanwezig zijn. Bovendien kunnen de klepbladen vergroeien, verslappen, uitrekken of beschadigd raken. Maar sommige mensen worden ook geboren met een hartklepaandoening. Als kleppen daardoor niet meer goed openen of sluiten, kan het bloed minder goed wegstromen, of stroomt het zelfs weer terug. Een zogenaamde lekkende hartklep kan verschillende klachten met zich meebrengen. Hieronder lees je er meer over.

Lekkende hartklep: klachten en behandeling

Een lekkende hartklep kan voor flinke problemen zorgen. Deze kan uiteindelijk zelfs leiden tot andere aandoeningen, zoals ritmestoornissen, een beroerte of een verzwakte hartspier. Doordat het bloed niet meer goed doorstroomt kun je last krijgen van de volgende klachten:

• duizeligheid/flauwvallen (vooral bij inspanning)
• kortademigheid
• vermoeidheid
• opgezette lichaamsdelen, met name de voeten
• pijn op de borst

Soms kunnen medicijnen de klachten verminderen, maar ze nemen het probleem niet weg. Daarvoor is meestal een open hartoperatie nodig. De kleppen kunnen dan hersteld of vervangen worden door een mechanische hartklep of een organische klepprothese.

Verdikte hartspier

Een verdikte hartspier kan voortvloeien uit andere aandoeningen, zoals een infarct, verhoogde bloeddruk of een slecht functionerende hartklep. Dat komt doordat de hartspier harder moet werken om het bloed rond te pompen. Sommige mensen worden er echter ook mee geboren. Dan spelen erfelijke factoren waarschijnlijk een rol. Een verdikte hartspier kan weer resulteren in hartritmestoornissen, met de bijbehorende klachten, zoals kortademigheid, duizeligheid en pijn op de borst. Zijn deze stoornissen zeer ernstig, dan kan een ICD (een automatische defibrillator) onder de huid geplaatst worden om het hartritme op gang te houden. Bij minder ernstige klachten kunnen medicijnen zoals bètablokkers helpen. Eventueel kan een gedeelte van de verdikte hartspier operatief worden verwijderd.

Beroerte

Een beroerte (medische term: Cerebro Vasculair Accident (CVA) ontstaat wanneer je hersenen gedurende en bepaalde tijd geen zuurstof krijgen door een probleem met de bloedtoevoer. Daardoor kunnen ze niet naar behoren functioneren. Dat merk je aan bepaalde uitvalverschijnselen, zoals:

• moeite met spreken
• een scheef hangende mond
• krachtverlies of verlamming van een arm of been
• problemen met het zicht
• duizeligheid
• eventueel ernstige hoofdpijn

Deze symptomen treden meestal plotseling op. Herken je ze bij iemand? Bel dan meteen 112. Hoe sneller wordt ingegrepen, hoe beter. Dit verschijnsel kan namelijk een dodelijke afloop hebben of voor ernstige hersenbeschadiging zorgen. De verstopping in het bloedvat moet dus zo snel mogelijk verholpen worden.

Verschillende soorten beroertes

Er zijn verschillende soorten beroertes, die ieder een eigen oorzaak hebben:

• bij een herseninfarct blokkeert een bloedpropje de toevoer van bloed naar de hersenen
• bij een hersenbloeding is een groot bloedvat gebarsten, waardoor bloed in de hersenen stroomt
• bij een TIA is de bloedtoevoer tijdelijk afgesloten. De symptomen zijn dan ook tijdelijk. Een TIA kan een voorbode zijn van een van de andere soorten beroertes.

Herseninfarcten en TIA’s worden veroorzaakt door een bloedpropje in een bloedvat. Meestal krijg je hierna dan ook bloedverdunners voorgeschreven, om herhaling te voorkomen. Ook bij verschillende hartaandoeningen en na diverse hartingrepen wordt deze vorm van medicatie ingezet.

Bloedverdunners

Bloedverdunners worden ook wel antistollingsmedicijnen (anticoagulantia) genoemd. Die laatste naam klopt eigenlijk beter. Ze verdunnen namelijk niet je bloed, maar vertragen de stolling ervan. Zo voorkomen ze dat zich propjes vormen in je bloed, die kunnen leiden tot verschillende soorten infarcten en andere problemen, zoals trombose. Bij veel van de bovengenoemde aandoeningen, zoals infarcten, hartkramp, bepaalde hartritmestoornissen en net geplaatste hartklepprotheses worden ze voorgeschreven om nieuwe problemen in de bloeddoorstroming te voorkomen.

Hart en vaatziekten: hoe voorkom je ze?

Zoals je hebt kunnen lezen, zijn er veel verschillende hart en vaatziekten. We hebben slechts een deel hiervan besproken. Ieder van deze aandoeningen heeft zijn eigen oorzaken en remedies. Toch zijn er enkele algemene stappen die je kunt zetten om hart en vaatziekten zoveel mogelijk te voorkomen, namelijk:

• gezond en gevarieerd eten. Vermijd voornamelijk teveel ongezonde vetten en teveel zout. Eet juist wél veel fruit en groente.
• zorgen voor voldoende lichaamsbeweging.
• zorgen voor een gezond gewicht.
• zo weinig mogelijk roken of drinken; het liefst helemaal niet.
• zorgen voor voldoende ontspanning in je leven. Stress is ook een risicofactor voor hart- en vaatziekten.